معرفی قطعات آسانسور 

چون کابین در سیستم آسانسور متحرک است، برق توسط کابل های ویژه ای به آن متصل می گردد که به آن تراول کابل گویند. نام این کابل هم برگرفته از ویژگی آن یعنی حرکت کردن با کابین گرفته شده است . این کابل تشکیل شده از یک رشته کابلهای بهم چسبیده که جریان برق از آنها عبور کرده و به مقصد می رسد. برای آسانسورهای با سرعت بالا یا نصب شده در ساختمانهای مرتفع، پوشش تراول کابل ضخیم تر بوده و در بافت آن از رشته های مقاوم در برابر کشش و تنش استفاده می شود. این گونه کابلها معمولا با رشته هایی از سیم بکسل مسلح می شوند.

جعبه ای برای کنترل دستی حرکت کابین است که بر روی سقف کابین نصب و برای استفاده تعمیرکار یا سرویس کار آسانسور تعبیه شده است .

در موتورخانه آسانسور برای انتقال برق سه فاز و تک فاز به تابلو فرمان و دیگر تجهیزات از یک تابلوی توزیع استفاده می شود به نام تابلو سه فاز . در این تابلوی توزیع تجهیزات زیر وجود دارد :

• فیوز سه فاز
• لامپ سیگنال
• پریز تک فاز
• فیوز تک فاز
• پایه ارت
• کانال و سیم

محل قرار گیری تابلوفرمان معمولا در موتورخانه است . در زیر به تعدادی از وظایف اصلی این تابلو اشاره می شود :

• پذیرش درخواستها از کابین و طبقات
• تشخیص موقعیت کابین در هر لحظه
• پاسخگویی به درخواستها با توجه به نوع سرویس دهی
• حفاظت الکتریکی از تجهیزات 5- کنترل جهت حرکت و سرعت موتور اصلی
• کنترل تجهیزات الکتریکی مانند : درب کابین ، ترمز و …
• نظارت بر حرکت بدون خطر کابین

وزنه تعادل ضمن متعادل نمودن وزن کابین و بخشی از باری که حمل می کند باعث ایجاد کششی بین سیم بکسل و فلکه ها شده و نیروی اصطکاک مورد نیاز جهت حرکت سیم بکسل بر روی فلکه محرک را تامین می کند. وزنه تعادل از یک قاب یا شاسی فولادی و وزنه های داخل آن (که معمولا از جنس چدن ، بتن و سرب هستند) تشکیل می شود .

کابین و وزنه های تعادل توسط سیم بکسل های معلق نگاه داشته می شوند. سیم بکسل ها از یک طرف به چهار چوب کابین (یوک) و از طرف دیگر به چهار چوب وزنه تعادل متصل می گردد . این اتصال توسط قطعه ای به نام قلاب سر بکسل صورت می گیرد که شامل یک سوکت گوه ای است که همراه یک فنر مارپیچ فولادی یا ضربه گیر لاستیکی می باشد .

سیم بکسل های فولادی که برای تعلیق کابین و وزنه تعادل در آسانسور ها استفاده می شوند دارای ساختاری استاندارد هستند ، دسته سیم ها یا رشته ها (Strand) هستند که حول سیم مرکزی پیچیده می شوند ، و سپس این دسته سیم ها حول مغزی (Core) فیبری یا فولادی که شامل چند لایه سیم است (wire) پیچیده می شوند .

ریل های راهنما در آسانسور نقش هدایت کننده را دارند و از پیچش و یا حرکت پاندولی کابین دراثر بارهای ناهمگون و جانبی که ممکن است بر روی کابین اعمال شود (مثلا بار ناشی از حرکت مسافر در داخل کابین درحال حرکت) جلوگیری می کنند. هم کابین و هم وزنه در داخل ریل های راهنمای مربوط به خود حرکت می کنند.

همواره یکی از مهمترین بخش های یک آسانسور و یا یک روبات رولر (چرخ دار) کنترل حرکت و میزان آن به صورت دقیق است. از قطعات بسیار مفیدی که امروزه برای این هدف استفاده میشود، می توان به انکودرها اشاره نمود. که در حال حاضر به شکل های خاصی یافت می شوند. روش عملکرد انکودر ها به این صورت هست که به ازای مثلا اگر یک دور کامل ۳۶۰۰ پالس تولید کنند. در نتیجه با شمارش پالس ها می توان میزان چرخش و در نتیجه میزان جابه جایی را محاسبه نمود.

همانطور که از نام این نوع موتور آسانسور پیداست موتور گیرلس یعنی موتور بدون گیربکس و طبیعتا این امر یعنی اینکه نیاز به تعویض دنده توسط گیربکس نیست و همین امر لرزیدن کابین آسانسور در طی حرکت را به حداقل رسانده و حرکتی نرم برای کابین آسانسور فراهم می کند. همچنین موتور گیرلس آسانسور برق و انرژی بسیار کمتری از موتورهای گیربکسی مصرف می کند و تا 50% در مصرف برق و هزینه های آن صرفه جویی می شود. البته قیمت موتور گیرلس آسانسور تقریبا دو برابر موتورهای گیربکسی می باشد. همچنین موتور گیرلس بدلیل فقدان گیربکس از لحاظ حجم کوچکتر از موتورهای گیربکسی آسانسور می باشد و طبیعتا باعث نصب سریعتر آسانسور شده و هزینه سرویس و تعمیرات آسانسور را به حداقل می رساند و همین مشخصات باعث می شود که موتور گیرلس آسانسور برای ساختمانهای اداری و یا ساختمانهای مسکونی پرترافیک بسیار مناسب و مقرون به صرفه باشد. نوع ساخت موتور گیرلس آسانسور بدین گونه است که شامل یک موتور برای تولید نیروی محرکه٬ شاسی موتور ، فلکه کششی٬ ترمز مغناطیسی٬ بلبرینگ های محافظ ، آرمیچر جریان مستقیم و فلکه هرز گرد و... می باشد. در حالت کلی بهتر است برای آسانسورهایی که سرعت آسانسور بیش از 2.5 متر بر ثانیه می باشد از موتورهای گیرلس برای آسانسور مربوطه استفاده گردد. موتورهای گیرلس در چندین نوع تولید می شوند:

• موتور گیرلس AC با آهنربای دائمی
• موتور گیرلس AC با ولتاژ و فرکانس متغیر
• موتور گیرلس DC با ولتاژ متغیر

در مواقعی که فاصله بین کابین و کادر وزنه و یا سیم بکسل های متصل به آنها بیشتر از طول فلکه کشش موتور باشد و فلکه کشش موتور نتواند زاویه مناسبی برای سیم بکسل ها ایجاد کند از فلکه هرزگرد برای به وجود آوردن اصطکاک بیشتر میان سیم بکسل و فلکه ها و همچنین مناسب کردن زاویه سیم بکسل ها ( آلفا) استفاده می شود .

متداول ترین نوع فعال سازی ترمز ایمنی (پاراشوت) روش فعال سازی توسط گاورنر است . به هنگام افزایش سرعت کابین از سرعت تعیین شده ( %115 سرعت نامی کابین ) گاورنر سیم بکسل متصل به پاراشوت را متوقف کرده وباعث فعال شدن ترمز ایمنی می گردد.

این قطعات در هر دو طرف و در بالا و پایین بر روی کادر وزنه تعادل و یوک کابین نصب می کردد ، با ریل ها در تماس هستند و با حرکت در امتداد آنها کابین و وزنه تعادل را هدایت می کنند . عمده ترین انواع کفشک ها عبارتند از :

• کفشک های غلطکی
• کفشک های لغزشی

در سیستم جدید شناسایی ۲ سنسور ۱-(دور انداز) ۲-(استوپ طبقه) جایگزین سنسورهای ثابت شده اند.این سنسورها به وسیله تراول کابل به مدار فرمان متصل شده اند وکار شناسایی را انجام میدهند.در هر طبقه به جای یک سنسور از یک عدد آهنربا استفاده شده که به محض قرار گرفتن سنسور روی کابین مقابل آهنربا ،سنسور عمل کرده پالسی به مدار فرمان میفرستد. به این طریق به راحتی مدار کنترل شده و آسانسور در جای لازم می ایستد. البته برای استوپ طبقه در هر طبقه یک آهنربا کافی است. ولی برای دور اندازی در هر طبقه ۲ آهنربا نیاز می باشد. یکی برای جهت بالا و دیگری جهت پایین.که این عمل با یکی در میان شمردن آهنرباهای دور انداز توسط مدار فرمان اصلاح شده در حقیقت یکی از آهنرباها را می شمرد و دیگری را در نظر نمی گیرد.

دیکتاتور یا آرام بند

این قطعه بر روی درب طبقه نصب شده و باعث روان بسته شدن درب و جلوگیری از ضربه هنگام بسته شدن درب می شود .

قفل در لولایی

قفل شدن درب های طبقات و حرکت نکردن آسانسور در زمان باز بودن درب های طبقات بر عهده این سیستم می باشد .

مگنت

وسیله ای است که از یک بوبین مغناطیسی ، یک اهرم و جک تشکیل شده است و بر روی کابین سمت قفل ایمنی درب لولایی طبقه نصب می شود . هرگاه کابین مقابل طبقه ای که در آن توقف دارد برسد ، مگنت درب باز کن هم زمان ب آسانسور از کار افتاده و اهرم آن که تحت فشار جک عمل می کند اهرم قفل را به عقب رانده و زبانه قفل از لنگه در بیرون آمده و اجازه باز شدن درب را می دهد .

ضربه گیر ها در کف چاهک ودر انتهای حرکت کابین و وزنه تعادل در مرکز ثقل آنها نصب می شود . ارتفاع سکوی محل نصب ضربه گیرها باید حداقل ۵۰ سانتیمتر باشد تا جان پناه مورد نیاز در انتهای چاهک تامین شود. به طور عمده دو نوع ضربه گیر و جود دارد

• نوع جذب کننده انرژی ( فنری یا لاستیکی )
• نوع مستهلک کننده انرژی ( هیدرولیکی )

در هر کابین آسانسور حداقل یک درب کابین و در طبقات نیز یک درب طبقه وجود دارد . از لحاظ نوع باز و بسته شدن، درب ها به دو دسته کلی لولایی و اتوماتیک تقسیم بندی می شوند . از نظر ساخت، درب های اتوماتیک نیز به دو دسته رو هم بازشو ( تلسکوپی ) و از وسط بازشو ( سانترال) تقسیم می شوند . درب های اتوبوسی که بصورت لنگه های تاشو روی یکدیگر ساخته شده و نظیر درب اتوبوس عمل می کنند، نوع خاصی از درب های اتوماتیک هستند که درصورت کم بودن عرض چاه، مورد استفاده قرار می گیرند. درب کابین بایستی مجهز به سیستم بازشوی اتوماتیک باشد. درب طبقات می تواند هم از نوع لولائی و هم از نوع بازشوی اتوماتیک، متناسب با در کابین انتخاب شود.

سنسوری است برای شناسایی پایین ترین و بالا ترین طبقه . معمولا برای دور انداز ی در نزدیکی طبقه، و یا جلوگیری از عبور کابین از حد بالا و پائین و ممانعت از برخورد کابین به کف چاه یا سقف آن از شالتر استفاده می شود.

پاراشوت همان ترمز اضطراری مکانیکی آسانسور می باشد. فرض کنید که همه سیم بکسلهای متصل به کابین پاره شده باشد. در این حالت کابین شروع به سقوط آزاد می نماید. با افزایش سرعت حرکت کابین از حد مجاز، سیستم پاراشوت با دستور گرفتن از گاورنر سرعت، فعال شده و با انجام عمل ترمز، کابین را بر روی ریلها قفل می کند. پاراشوت ها از سه نوع عمده لحظه ای ( که استفاده از آن منسوخ شده)، تدریجی و غلتکی تشکیل می شوند . برای کابین تا سرعت ۰٫۶۳ متر بر ثانیه از ترمز ایمنی لحظه ای استفاده می شود . برای کابین با سرعت بیش از ۱ متر بر ثانیه از ترمز ایمنی تدریجی یا غلتکی استفاده می شود .

این قطعه همچون کلید قطع و وصلی است که بر اثر ت ماس مکانیکی قطعه ای دیگر نظیر کابین با آن، باعث قطع یا وصل جریان در یکی از مدارها ( عموما مدارهای مربوط به ایمنی آسانسور) می شود.

دارای دو نوع پرده ای و نقطه ای می باشد و در ورودی درب کابین نصب شده و از بسته شده درب کابین و طبقه و به حرکت درآمدن آسانسور در صورت وجود شئ یا اشخاص بین درب ، جلوگیری می کند .

برای کنترل وزن کابین از سیستمی به نام load cell استفاده می شود این دستگاه که روی سیم بکسل و یا زیر کابین قرار می گیرد وزن کابین را اندازه گیری کرده به تابلو فرمان اطلاع می دهد ، باعث عدم حرکت کابین با وزنی بیش از ظرفیت شده و از خسارات و حوادث ناشی از آن جلوگیری می کند.

در هر کابین آسانسور حداقل یک درب کابین نیمه و یا تمام اتوماتیک وجود دارد

چهار چوبی است شامل دو بخش( یوک پایین و یوک بالا )که کابین را در بر گرفته است .ساختار یوک نه تنها از نظر قدرت تحمل بار مهم است بلکه تنظیم آن نیز باید به گونه ای باشد که از انحراف ، به ویژه در هنگام استفاده از کفشکهای غلطکی مصون بماند.تمام بار کابین اعم از وزن کابین و مسافرین، توسط یوک به سیم بکسلها وارد می شود.

این نوع موتور آسانسور قدیمی تر است و دارای هزینه کمتری نیز به نسبت موتورهای گیرلس می باشد. موتور گیربکس بدلیل وجود گیربکس انرژی و برق بیشتری برای هر بار شروع حرکت خود در هر لحظه احتیاج دارد و همچنین راندمان یا بازده کاری آن پائین است. همچنین در این نوع موتور نوع ترمز موتور از نوع ترمز دیسکی می باشد بنابراین اصطهلاک لنت ترمز در این نوع از موتور آسانسور بالاتر است و لنت ترمز باید در هر سرویسکاری آسانسور طبق چک لیست سرویسکاری آسانسور چک شود. موتور های گیربکسی به چند نوع تقسیم می شوند:

• موتور گیربکسی 3VF تک سرعته
• موتور گیربکسی AC2 دو سرعته
• موتور گیربکسی AC با ولتاژ و فرکانس متغیر
• موتور گیربکسی DC با ولتاژ متغیر